به اضطراب کم و یا درحد معقول که موجب تلاش بیشتری برای کسب موفقیت میشود و نتیجهی بهتری را نصیب فرد میکند، اضطراب تسهیل یا تسریعکننده اطلاق میشود. نشانههای اضطراب تسهیلکننده
۱) فرد به خاطر مرور درسهایش دچار هیجان میشود.
۲) خودش را در اطاقش حبس میکند و مشغول درسخواندن میشود و به کوچکترین مزاحمت اعتراض میکند.
۳) به شیوهی خاص، درسهایش را مرور میکند مثلاً با صدای بلند درس میخواند، در اطاق راه میرود و یا دراز میکشد.
۴) به درخواستهای اطرافیان توجه نمیکند یا در مقابل خواستهها یا اعتراضها، میگوید که درس دارد.
۵) کمغذا یا نسبت به غذایی بیمیل میشود. ب) اضطراب ناتوانکننده
دلهره و تشویش شدیدی است که یا خود فرد دارد و یا اطرافیان آن را در فرد تشدید میکنند. اضطراب شدید، اثر منفی روی عملکرد فرد میگذارد زیرا با متأثر و درگیرکردن ذهن، زمینهی فراموشیهای زودگذر و خطاهای ادراکی را فراهم میکند. نشانههای اضطراب ناتوانکننده
۱) فرد بهخاطر مرور درسهایش دچار هیجان بیش از حد میشود.
۲) دارای دلشوره و دل بهمخوردگی (احساس پروانه در شکم) است.
۳) هنگام مرور درسهایش دستپاچه و عجول است.
۴) از اینکه هرچه میخواند چیزی نمیفهمد، گلهمند است.
۵) از کسب نمرهی کم، ترس و وحشت دارد.
۶) هنگام درسخواندن ناخنهایش را میجود و یا پوست لب را میکند و یا با موی سرش بازی میکند.
۷) بیاشتها است و نمیتواند غذا بخورد.
۸) گاهی حالتتهوع دارد.
۹) گریان و گلهمند است و بهانهگیریهای بیدلیل دارد. راهکارهای کاهش اضطراب در داوطلبین کنکور
۱) با توسعه معنویت خدامحور در خانواده، به داوطلبین یادآوری کنید همواره به خدا توکل کنند، زیرا یاد او آرامشدهنده دلهای مضطرب است. ۲) بر تواناییهای داوطلبین تأکید کنید تا اعتماد بهنفس آنها تقویت شود. ۳) انتظارات خود را از فرزندان در کنکور با تواناییهای او هماهنگ کنید و از او توقع بیش از حد نداشته باشید. مثلاً اینکه در دانشگاه و شهر خاصی قبول شوند و یا رتبههای ۱ یا ۲ رقمی بهدست آورند. ۴) تلاشهای داوطلبین را برای کسب موفقیتهای هر چند کوچک، قدر بدانید و او را تشویق کنید. ۵) عملکرد او را با خودش مقایسه کنید، درصورت پیشرفت، او را تشویق کنید و در غیر این صورت، درصدد علتیابی و رفع آن باشید. از مقایسه او با دیگران اکیداً خودداری کنید. ۶) شرایط محیطی (فیزیکی و عاطفی) مناسبی را برای داوطلبین در خانه فراهم کنید. ۷) با افزایش مهارتهای او در زمینههای هدفگذاری – برنامهریزی درسی- روش صحیح مطالعه و مرور درسها، از انباشتهشدن مطالب درسی و اضطراب امتحان او بکاهید. ۸) به داوطلبین اطمینانخاطر دهید که در کنار او خواهید ماند و اگر مشکلی داشت، او را یاری خواهید کرد. از بهکار بردن عباراتی «به من ربطی ندارد»، «مشکل خودت است»، «از نوع درسخواندن تو خسته شدم» و … خودداری کنید. ۹) با داوطلبین کنکور، بهگونهای رفتار کنید که بتوانند عقاید، احساسها و نگرانیهای خود را دربارهی کنکور و هر چیز دیگری آشکارا بیان کند. ۱۰) هنگام درسخواندن در ایام امتحانات فضای خانه را شاد و آ رام نگاه دارید و از مشاجره و برخوردهای لفظی، بهخصوص با داوطلبین اکیداً خودداری کنید. ۱۱) هنگام نزدیکشدن به آزمون، از شرکت در جشنها و میهمانیهای غیرضروری او را معاف کنید و از برپایی میهمانی در منزل حتیالمقدور خودداری کنید. ۱۲) برای ایجاد تنوع و رفع خستگی داوطلبین هنگام آمادهسازی، حتماً مدتزمان مناسبی را برای تفریح و یا تماشای فیلم و هر آنچه که دوست دارد، اختصاص دهید. ۱۳) ساعت خواب داوطلبین را بهگونهای تنظیم کنید که خواب موردنیاز آنها تأمین شود. بهعبارت دیگر شبها زودتر بخوابند و صبح زودتر بیدار شوند. معمولاً مطالعه تا نیمههای شب علاوهبر خستگی، عدم یادگیری را نیز به همراه دارد. ۱۴) به داوطلبین یادآوری کنید در جلسهی آزمون وسایل و لوازمالتحریر موردنیاز را با خود همراه داشته باشند تا با آرامش خاطر به سؤالات پاسخ دهند. ۱۵) به داوطلبین یادآوری کنید که دعا باعث آرامش و پل رسیدن به موفقیت محسوب میشود. اما شرط مستجابشدن دعا، تلاش و کوشش خود ماست. ۱۶) شرکت در آزمونهای آزمایشی، علاوهبر کاهش اضطراب داوطلبین، موجب میشود درسهایی را که بیشتر نیاز به تمرین دارند، بهتر تشخیص دهند. ۱۷) داوطلبین را از فشارهای رقابتی که تمامنشدنی است، برهانید. ۱۸) فعالیت بدنی، مهمترین راه جلوگیری از تنش و آرامکنندهی روح و جسم است. تمرین موزون، معتدل و یکنواخت بهترین انتخاب است. پس داوطلبین را به انجام فعالیتهای بدنی مناسب از جمله قدمزدن، شناکردن، دوچرخهسواری و آهسته دویدن، تشویق کنید. ۱۹) هنگام مواجهه داوطلبین با فشارهای روانی و اضطراب او را تنها نگذارید. با او صحبت کنید و از معاشرت با افراد بدبین که ذهن او را آلوده و گرفتار میکنند، پرهیز دهید. ولی به معاشرت با افراد شوخطبع و گشادهرو که از تنش و اضطراب آنها کم میکنند، تشویق کنید. ۲۰) در هنگام مشاهدهی علائم اضطراب در داوطبین، زمینهی استفاده از فنون آرامبخشی برای آنان را فراهم کنید ازجمله:
الف) تنفس عمیق: با یک شماره نفس عمیق بکشید، تا چهار شماره نفس را در سینه حبس کنید و با دو شماره نفس را از بینی بیرون دهید.
ب) روش آدمآهنی و عروسک پارچهای: حدود ۵ تا ۸ ثانیه تمام عضلات خود را مثل یک آدمآهنی سخت و منقبض کنید سپس همانند یک عروسک پارچهای، تمام عضلات را شل و راحت کنید و این عمل را در چندین نوبت تکرار کنید.
منبع: گزینه ۲