درخت حافظه چیست؟

در یادداشت برداری به روش «درخت حافظه»، مطالب به‌صورت «فهرست‌وار» نوشته نمی‌شوند، بلکه شکل شاخه‌ای دارند. اساس کار به این‌گونه است که موضوع اصلی و درجه‌ی اهمیت مطالب و ارتباط بین آن‌ها، به‌صورت کاملاً مشخّص نشان داده می‌‌شود. مزیّت دیگر این روش آن است که به‌راحتی می‌‌توان مطالب جدید را به درخت حافظه‌ی تکمیل شده، اضافه کرد، بدون آن که نظم مطالب از بین برود؛ این کار در یادداشت‌برداری معمولی، به سادگی امکان ندارد. مسئله‌ی مهم این است که شکل ظاهری درخت حافظه در به‌خاطر آوردن مطالب، کمک بسیاری می‌‌کند. اگر شکل درخت حافظه، به‌خاطر آورده شود و در ذهن ترسیم گردد، مطمئناً مطالب ذکر شده در آن و ترتیب جای‌‌گیری آن‌ها نیز به یاد آورده می‌شود.

درخت حافظه علاوه بر یادداشت‌برداری، در موارد زیر نیز کاربرد دارد:

– خلاصه کردن مطالب

– تنظیم مطالبی که از منابع مختلف گردآوری شده است.

– بررسی مسائل دشوار و پیچیده

– ایجاد طرحی کلّی از موضوع مورد مطالعه

ترسیم درخت حافظه

برای ترسیم درخت حافظه، می‌توان به‌ترتیب زیر عمل کرد:

۱- موضوع اصلی مطالعه در گوشه‌ی سمت چپ و پایین صفحه نوشته شده و کادری به دور آن کشیده شود؛ سپس از این قسمت، خطّی به طرف گوشه‌ی سمت راست و بالای صفحه رسم شود.

۲- سپس از خطّ اصلی، خطوطی را می‌توان انشعاب داد و نکات مهمّ مرتبط با موضوع را در کنار این خطوط نوشت.

۳- اگر مطالب دیگری در ارتباط با نکات قبلی وجود دارد، خطوط قبلی را بار دیگر می‌توان انشعاب داد و آن مطالب را به موارد قبلی اضافه کرد.

۴- به‌همین ترتیب می‌توان خطوط قبلی را باز هم انشعاب داده و مطالب جزئی‌تر را در کنار آن‌ها یادداشت کرد.

توصیه‌های کلیدی

۱. در بالای صفحه، تاریخ رسم درخت حافظه را بنویسید.

۲. همواره از کلمات و عبارات کوتاه و کلیدی استفاده کنید.

۳. مطالب را به‌صورت کلمات و عبارات کلیدی بر روی درخت حافظه یادداشت کنید و از درج توضیحات اضافی بپرهیزید. مسئله ی مهم این است که فقط ۲۰% اطّلاعات باید بر روی درخت حافظه نوشته شود و ۸۰% بقیّه، در حافظه‌ی شما نگه‌داری می‌‌شود. در هنگام دوره کردن مطالب، اگر چند بار کلمات کلیدی را مرور کنید، ذهن شما فعّال شده و بقیّه‌ی مطالب را به یاد خواهد آورد.

۴. بهتر است مطالب را با خطّ خوش و خوانا بنویسید؛ کلمات با فاصله و خوانا نوشته شود تا برای خواندن آن‌ها در آینده، به مشکلی بر نخورید.

۵. بهتر است برای مشخّص کردن مطالب متفاوت، از رنگ‌های مختلف استفاده کنید. این کار از آشفتگی و سردرگمی جلوگیری کرده و به فهم مطلب کمک می‌‌کند. می‌‌توانید شاخه‌ی اصلی را با یک رنگ مشخّص کنید و شاخه‌های منشعب شده را با رنگ دیگری نشان دهید.

۶. می‌توانید از نشانه‌ها و تصاویر استفاده کنید. در جاهایی که لازم است می‌توانید از نشانه‌ها و نقّاشی‌های کوچکی که دارای معنای مشخّصی است و با مطلب موردنظر مرتبط است، استفاده کنید. اهمّیّت این امر از آن جهت است که به هنگام یادآوری مطالب، تصاویر سریع‌تر از کلمات به ذهن شما خطور می‌‌کنند و راحت‌تر به یاد آورده می‌‌شوند.