اصول برنامه ریزی و برنامه ریزی اصولی

– ماهیانه چقدر حقوق می‌گیری؟

   – حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان.

   – خرج‌هات رو پوشش می‌ده؟ راحت زندگی می‌کنی با این درآمد؟

   –  آره، چون حواسم هست که کجا و چقدر خرج کنم که آخرش کم نیارم. تازه ماهیانه حدود ۸۰ هزار تومان هم پس‌انداز می‌کنم!

    آخه مگه می‌شه؟

    – آره چرا نمی‌شه؟ ببین ۴۰۰ هزار تومان رو می‌دهم اجاره، ۶۰ هزار تومان هزینه رفت و آمد دارم، ۵۰ هزار تومان…

تجربه ثابت کرده که واقعا با حساب و کتاب و برنامه‌ریزی کردن می‌شود با حداقل امکانات حداکثر بهره‌برداری را از منابع در دسترس کرد. حتی می‌شود در پایان کار مقداری را هم به‌عنوان پس‌انداز کنار گذاشت. تمام اتفاقات زندگی ما امکان بهینه شدن را دارند؛ خواب، تغذیه، تفریح، تحصیل، کار و… همه و همه جزو همان اتفاقات مهم زندگی ما هستند که می‌توان با کمی برنامه‌ریزی و نکته‌سنجی و ریز‌بینی به عالی‌ترین نحو ممکن پیش بروند. با این مقدمه کوتاه گریزی نه‌چندان کوتاه به اصل مطلب می‌زنیم!

اکثر دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی در ابتدای راه خود دچار نوعی سردرگمی و نگرانی از بابت درس خواندن می‌شوند، نمی‌دانند به چه مقدار و چگونه باید درس بخوانند. نمی‌دانند این شیوه‌ای را که در پیش گرفته‌اند باید ادامه دهند یا نیازمند تغییر در آن هستند. نمی‌دانند چگونه خود را به مطالعه کردن عادت بدهند، نمی‌دانند چگونه جدیت خود را افزایش دهند و از زمان‌های تلف شده روزانه خود استفاده بهینه‌تری بکنند.

سعی می‌شود که در این مقاله با رعایت اختصار به پاسخ این سوالات بپردازیم، به این امید که گره‌گشای مشکلات شما عزیزان باشد.

ببینید، مساله را خیلی ساده بدینگونه بیان می‌کنیم که شما فرض کنید که A مقدار انرژی در این سال دارید و باید آن را به صورت بهینه مصرف کنید. باید یاد بگیرید که خرج کردن انرژی خود را مدیریت کنید و بتوانید در تمام مسیر، انرژی گام برداشتن داشته باشید، به بیان دیگر بتوانید آهسته و پیوسته تا پایان راه قدم بردارید. در ابتدا باید با هم تمرین کنیم که دیدمان را از کوتاه‌مدت و به بیان ساده‌تر دیدگاه شب امتحانی درس خواندن به دیدگاه بلند‌مدت تغییر دهیم. باید بتوانیم برای امتحان ماه آینده‌مان از همین امروز شروع به درس خواندن کنیم و به صورت کم‌کم و گام به گام به مطالعه مباحث آزمون بپردازیم.

اما از آنجا که همه ما انسان‌ها نیازمند این هستیم که به فاصله‌های کوتاه‌تری از نتیجه کارمان با خبر شویم و یک بازخورد از فعالیت‌هایمان داشته باشیم باید در عمل این هدف بلند‌مدت خود را به اهداف میان مدت و اهداف کوتاه مدت تقسیم اهداف میان مدت ما را برنامه‌های آزمون تعیین می‌نمایند و اهداف کوتاه مدت همان برنامه‌های هفتگی است که شما دانش‌آموزان باید برای خود تنظیم نمایید و به اجرای دقیق آنها بپردازید. اهمیت دید کامل و بلند‌مدت داشتن از همان اهداف بلند مدت به اهداف کوتاه مدت تسری می‌یابد و شما باید بدانید که اگر برنامه‌های روزانه و به تبع آن برنامه‌های هفتگی و ماهیانه خود را به درستی انجام ندهید، به آن هدف کلی خود دست نخواهید یافت.

اما ویژگی‌های یک برنامه مناسب چیست؟

همه شما بایستی توجه داشته باشید که یک برنامه خوب برنامه‌ای است که متناسب با توانایی‌ها و عادت‌های مطالعاتی شما باشد، نه یک نسخه کلی و ثابت. همیشه برنامه‌های یکسان و کپی شده مرا به یاد دو دسته از آدم‌ها می‌اندازد؛ دسته اول آدم‌هایی که این فال‌ها و طالع‌بینی‌های کتاب‌ها را با اعتقادی راسخ می‌خوانند و از ویژگی‌های شخصیتی خودشان با آب و تاب تمام تعریف می‌کنند و دسته دوم افرادی که با اعتماد به نفس کامل رژیم‌های غذایی محاسبه شده افراد دیگر را می‌گیرند و از آن پیروی می‌کنند و اتفاقا نتیجه برعکس می‌گیرند!! آخر یکی نیست به این بندگان خدا بگوید که مگر می‌شود که متولدین یک ماه در یک روز به‌طور ثابت دچار یک گرفتاری یکسان بشوند و یا همگی بیمار شوند و یا همگی جواب مثبت از شرکتی که در آن درخواست استخدام داده‌اند، بشنوند؟! یا اینکه مگر می‌شود برای یک رژیم غذایی سن، جنس، قد، وزن و هزار و یک فاکتور دیگر را نادیده گرفت و از آن استفاده کرد؟!

دوستان، همه شما بدانید که بهترین برنامه، برنامه‌ای است که خود شما با‌توجه به عادات مطالعاتی‌تان می‌نویسید. چون این برنامه تنها برنامه‌ای است که قابل اجرا می‌باشد، دلیل آن هم این است که با توانایی‌ها و عادات شما منطبق است.

برنامه‌تان را طوری تنظیم نمایید که بتوانید آن دید بلند‌مدت را در تمام مدت مد‌نظر داشته باشید به اینگونه که انرژی‌تان را طوری صرف کنید که کل روزهای هفته را با انرژی و با کیفیت مطالعه کنید و با نگاهی متفاوت‌تر انرژی خود را در طول روز طوری صرف نمایید که کل روز را به‌خوبی مطالعه کنید. اینطور نباشد صبح را درس بخوانید ولی دیگر عصر و شب را به بطالت بگذرانید.

برای شروع، یک هفته کاری‌تان را ثبت کنید (با تمام جزئیات)، که در هفته آینده که می‌خواهید برنامه‌ریزی را شروع کنید یک تجربه مکتوب را در پیش چشمانتان داشته باشید و بر طبق آن برنامه‌ریزی کنید، این کار باعث می‌شود که شما نسبت به ریزه‌کاری‌های عادات مطالعاتی‌تان آگاه شوید و بدانید که چه موقع از روز بیشتر چه درس‌هایی را می‌خوانید و بعد از خواندن چه درس‌هایی به استراحت بیشتر نیاز دارید. متوجه می‌شوید که اگر درس‌های اختصاصی را در ساعات پایانی روز بخوانید بازدهی کمتری خواهید داشت و به خستگی شما اضافه می‌کند. در می‌یابید که در طول روز چند درصد زمان بیداری خود را به‌صورت مفید به درس خواندن می‌پردازید. وقت‌های تلف شده خود را پیدا می‌کنید و می‌توانید برای مدیریت کردن آنها برنامه‌ریزی نمایید. یادتان باشد ما منکر این نیستیم که شما به استراحت و تفریح نیاز دارید بلکه باور ما این است که هر کاری را باید به جایش و با برنامه‌ریزی قبلی انجام داد تا به نتیجه کار شما لطمه‌ای وارد نشود و در انتهای کار ناگهان متوجه عقب‌افتادگی‌های جبران ناپذیر خود نشویم.

با برنامه‌ریزی درس و استراحت درست، کیفیت مطالعه شما حفظ می‌شود. می‌توان این موضوع را به صورت نمودار بیان نمود که دو نوع مطالعه منظم و برنامه‌ریزی شده همراه با استراحت کافی را با مطالعه نامنظم و بدون برنامه‌ریزی مقایسه می‌نماید:

میزان ساعات مطالعه – طول زمان (روز) – افت به‌دلیل نزدیک ظهر بودن! – مطالعه بدون برنامه – مطالعه با برنامه تفاوت در بین دو نوع مطالعه بالا از زمین است تا آسمان! در مطالعه با برنامه، کیفیت مطالعه بسیار بالا همراه با یک نوع رضایت درونی است اما در مطالعه بدون برنامه، کیفیت مطالعه پایین همراه با یک دلسردی و خستگی و بی‌حوصلگی کاملا مشهود، که این بی‌حوصلگی و دلسردی‌های متفاوت باعث خستگی مفرط و دلسردی مزمن در دانش‌آموز می‌شود که کم‌کم او را به سوی نا‌امیدی و رها کردن درس سوق می‌دهد. در یک جمع‌بندی کلی باید بگوییم که سعی کنید دامنه نوسانات مطالعاتی شما خیلی زیاد نباشد که از این مشکل نا‌امیدی و دلسردی رهایی یابید. یعنی هیچگاه سعی نکنید به اجرای برنامه‌های هیجانی و یکدفعه‌ای بپردازید.

                                                                                                                                

 

برای برنامه‌ریزی هفتگی بهتر است که در ابتدا به محاسبه ساعت‌های مورد نیاز خود برای انجام تکالیف جاری خود به‌صورت تخمینی بپردازید و سپس ساعت‌های اضافه‌تر مورد نیاز و همچنین ساعات اضافه برای تست‌زنی را به آنها اضافه کنید و این ساعت‌های کلی را با یک درصد مناسب بین عمومی‌ها و اختصاصی‌هایتان تقسیم نمایید مثلا ۳۰٪ را به عمومی‌ها و ۷۰٪ را به اختصاصی‌ها تخصیص دهید و سپس این ساعت‌های عمومی و اختصاصی را با‌توجه به اهمیت دروس و حجم تکالیف و قوت ضعف خودتان بین دروس مختلف تقسیم کنید. سپس ساعت‌های مطالعه هر درس را که باید در طول یک هفته مطالعه شود به بسته‌های ۱ یا ۵/۱ یا ۲ یا ۵/۲ ساعته تقسیم نمایید و آنها را در طول هفته پخش کنید.

تاکید می‌کنیم که تمام همت و تلاشتان را به کار بندید تا به برنامه‌ریزی خود عمل نمایید و این تعهد را در خود ایجاد کنید. این تعهد باعث می‌شود که شما به تمامی کارهایتان به موقع بپردازید و از استراحت‌ها و تفریحاتتان به نحو احسن لذت ببرید و استفاده کنید همچنین با این کار، زمان‌های تلف شده شما به حداقل می‌رسد. امید است که با این توضیحات هر چند مختصر توانسته باشم اصول درست برنامه‌ریزی کردن را برای شما بازگو نمایم و شما نیز با استفاده از این راهکارهای ساده به نتایج چشمگیری در وضعیت درسی خود دست یابید. 

منبع : پویا سلطان‌تبار